امید

به گزارش امید به نقل از جماران، فرشاد مؤمنی در مراسمی که به مناسبت بزرگداشت شهدای هفتم تیر در مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار شد، با بیان اینکه ما در کشور یک دوره 8 ساله داشتیم که به بدترین شکل ممکن از عدالت دفاع شد، تأکید کرد: آثار مخرب آن تا مدت ها گریبان ایران را رها نخواهد کرد. همان طور که می دانید آنها ندای عدالت سر دادند، اما فلاکت را به جای عدالت نشاندند. بر اساس گزارش های رسمی که در همان دوره منتشر شد، شاخص فلاکت در ماه های پایانی مسئولیت آن دولت 2 برابر این شاخص در ماه های آغازین مسئولیت آنها بود.

وی ضمن بیان اینکه دولت جدید تقریبا همه سیاست های تورم زای دوت قبل را با شیب کمتر در دستور کار قرار داده است، اظهار کرد: گزارش های رسمی نشان می دهد در فاصله سال های 1384 تا 1392 کسری بودجه خانوارهای ایرانی 5/4 برابر شده است. این یکی از داده هایی است که مسئولین اجرایی باید به آن توجه کنند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نکته تکان دهنده دیگر را مدارای نجیبانه مرم یا این کسری بودجه دانست و گفت: به طور همزمان خانواده ها کاهش های معنادار در اقلام ضروری و حیاتی را در سفره خودشان اعمال کردند. یعنی تحولات مربوط به افت چشمگیر مقدار مصرف مواد پروتئینی، مقدار مصرف مواد لبنی و حتی مقدار مصرف مواد نشاسته ای به طرز بسیار تکان دهنده ای در گزارش های رسمی وجود دارد.

وی فروپاشی طبقه متوسط را عنوان سوم عنوان و تصریح کرد: این مسأله به همان اندازه که دینی است مسأله ملی ما هم هست، پدیده فروپاشی طبقه متوسط درآمدی طی 10 ساله گذشته، به همان اندازه که یک مسأله دینی است، یک مسأله ملی به حساب می آید.

مؤمنی تأکید کرد: از همه تکان دهنده تر و غم انگیزتر گزارش سال 2015 بانک جهانی درباره اقتصاد ایران است. در آن گزارش تصدیق می کند که طی 10 ساله اخیر با مقیاس فقر معیشتی که فقط مسأله بقا را مورد توجه قرار می دهد. یعنی روزی 25/1 دلار درآمد استاندارد برای تفکیک فقیر از غیر فقیر را مورد نظر قرار می دهد، این گروه از فقرا در ایران چیزی حدود 5/4 برابر افزایش پیدا کرده است.

وی افزود: همین گزارش اخیر بانک جهانی می گوید که تورم موجود در ایران حتی حدود 5/2 تا 3 برابر میانگین نرخ تورم در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال افریقا است. یعنی اینجا دیگر لازم نیست خودمان را با کشورهای پیشرفته مقایسه کنیم؛ با آنهایی که مثل خودمان یا بدتر از ما هستند هم مقایسه می کنیم اوضاع و احوال به این صورت است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در مورد اهمیت دامن زدن به بحث های مربوط به عدالت اجتماعی در شرایط فعلی تأکید کرد: شما را به مطالعه آثار آیت الله شهید بهشتی در این زمینه و به طور مشخص دو کتاب منحصر به فرد «اقتصاد اسلامی» و «بانکداری، ربا و مسائل مالی اسلام» دعوت می کنم. من وقتی که صورت بندی ایشان از مسأله عدالت را مراجعه و ملاحظه می کنم، به مسلمان بودن خودم مباهات می کنم.

وی تصریح کرد: به نظر من 2 وجه کلیدی در نظریه شهید بهشتی وجود دارد. یک وجه آن نگرش سیستمی به مسأله عدالت اجتماعی است و جایگاه بایسته همه وجوه را ایشان مورد توجه قرار دادند. ویژگی دوم این است که در نظریه عدالت ایشان یک پیوند نظام وار بین فهم از عدالت اجتماعی، با نظریه مالکیت، نظریه ربا و همچنین نظریه توسعه مشاهده می شود.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طبابایی ربا را کانون اصلی همه بی عدالتی ها در شرایط کنونی اقتصاد ما دانست و بیان کرد: برداشت شخصی من بر اساس مطالعاتی که داشتم این است که یک سر همه ناهنجاری های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی را می توانیم در آغشتگی غیر متعارف اقتصاد ایران به ربا توضیح دهیم.

وی تأکید کرد: به گمان من طرز نگاهی که شهید بهشتی به مسأله ربا کردند، برای برون رفت از شرایط بسیار نگران کننده کنونی، بهترین ساز و کارهای اجرایی - عملیاتی را ارائه می دهد. این نگاه حتی برای فهم چرایی گرفتار شدن اقتصاد ایران به شرایط کنونی هم راهگشایی های بسیار عالی دارد.

مؤمنی تصریح کرد: من برای نظریه ربا شهید بهشتی عنوان «نظریه بسط یافته ربا» را انتخاب کردم. از نظر ایشان هر نوع مفت خوارگی در هر عرصه از فعالیت اقتصادی حکم ربا دارد. دلایلش را به طور مبسوط در کتاب «بانکداری، ربا و مسائل مالی اسلام» توضیح داده است. در آنجا تصریح می کند که چه در بازار پول، چه به شکل زیاده خواهی های دلالان و سوداگران، چه به گونه هایی که در بازار سرمایه وجود دارد و چه حتی به اشکال تفره روی از کار در بازار کار، ربا مصداق دارد. شرح و بسط و دفاع از این ایده راه هم به طرز خارق العاده و منحصر به فردی در نظریه مالکیت خود ارائه داده است.

وی با بیان اینکه به دلیل اینکه شاید فرصت نداریم به همه وجوه گرفتاری های موجود بپردازیم، به دلیل اهمیت مسأله ربا پیشنهاد داد که برای به حداقل رساندن بی عدالتی ها نقطه آغاز را روی ربا بگذاریم و ادامه داد: الآن نسبت به هر دوره تاریخی دیگر در اقتصاد سیاسی تاریخ معاصر ایران تجارت پول پر رونق ترین است. گزارش های رسمی می گویند که در حالی که تعداد بانک ها و مؤسسات ناظر بر تجارت پول در فاصله سال های 1380 تا 1389 سه برابر شده، میزان تقاضاهای رسمی برای راه اندازی بنگاه های تجارت پول جدید سه برابر تعداد بنگاه هایی است که مجاز بودند. همین الآن مقامات رسمی پولی کشور می گویند که 7 هزار مؤسسه ای که به تجارت پول به صورت غیر قانونی مشغول هست را شناسایی کردند.